خبرگزاری «حوزه» متن یادداشت این فعال فرهنگی را منتشر می‌کند.

در زمان حیات پیامبر گرامی اسلام (ص) ماجرایی رخ داد که در جریان آن به واسطه دروغگویی و جهل برخی از مسلمانان افترا و شایعه ای ناروا علیه یکی از همسران پیامبر مکرم اسلام  دهان به دهان چرخید، تا جایی که این موضوع باعث رنجش آن حضرت و دل آزردگی ایشان شد . ماجرا از اساس کذب و اتهامی ناروا بود و تأثیر آن ، چنان با اهمیت که آیاتی از قرآن برای آن نازل شد. این واقعه که در زمان یکی از غزوات پیامبر رخ داده بود به ماجرای «افک » مشهور است و شرح مبسوط آن در اسناد روایی و تفاسیر قرآن موجود است .(نک.تفسیر سوره نور آیات 15 به بعد).
برخورد قرآن با این ماجرا توبیخ آمیز و شدید است و می فرماید: آنگاه که آن بهتان را از زبان یکدیگر می گرفتید و با دهان های خود چیزی را که به آن علم نداشتید، می گفتید، و می پنداشتید که کاری ساده است، حال آنکه آن نزد خدا بس بزرگ است(نور/15).

بر اساس آموزه های این آیه مسلمانان در این ماجرا ، مرتکب سه  خطا شدند: اول شایعه را پذیرفتند ( تَلْقَوْنَهُ باَلْسِنَتِکُم)،دوم آن را اشاعه دادند ( تَقُولُونَ بِافْواهِکُم)و سوم این خطای بزرگ را کوچک شمردند(تَحْسَبوُنَهُ هَیِّناً).
گرچه این نهی و توبیخ بر اساس شأن نزول آیات مورد نظر، مربوط به مسلمانان صدر اسلام است، اما باید اذعان نمود که جامعه ما امروز بیش از هر زمان دیگری گرفتار این گونه خطاها است.این مهم  برای کسانی که دست اندر کار رسانه اند و با ابزاری که در اختیار دارند می توانند پیام را در کمترین زمان  منتشر می کنند حائز اهمیت بیشتری است.

چند نکته مهم دیگر در ادامه آیات مربوط به همین موضوع وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد:
1_ نه تنها به کسانی که به بهتان ، افترا و شایعه دامن می زنند وعده عذاب داده شده بلکه در آیه 19 همین سوره می فرماید: اَلَّذینَ یُحِبُّونَ اَنْ تَشییعَ الْفاحِشَةُ ... لَهُمْ عَذابٌ اَلیمٌ ... یعنی نه تنها ترویج کنندگان دروغ و بهتان ، بلکه کسانی هم که دوست دارند عمل ناروایی در جامعه ترویج شود نیز مشمول این تهدید و عقوبتند .
2_تشییع فاحشه تنها به معنی دروغ نیست بلکه انتشار هر گونه فساد و عمل ناروا را هم شامل می شود.

3_در آیهٔ اخیر می فرماید: عَذابٌ اَلیمٌ فِی الدُّنیا وَالْاخِرَةِ...  مجازات این عمل هم دنیایی است و هم اخروی ، یعنی در دنیا مشمول حد و تعزیر می شود و  عقوبت اخروی هم دارد و این خود نشان شدت گناه و قباحت انتشار شایعه و بهتان و افتراست.
4_خداوند برای اینکه شدت نفرت خود و عمق زشتی این کار را بیشتر نشان دهد می فرماید:  خدا عمق زشتی این کار شما را می داند ولی شما نمی دانید(وَاللهُ یَعْلَمُ وَ اَنْتُم لا تعْلَمُونَ).
5_ و پایان سخن آنکه، ما اگر مسلمانیم، که هستیم ، نمی توانیم بی توجه به آموزه های دینی به ویژه قرآن باشیم و در رسانه هایمان صرفاً در پی کسب منافع خود و دسته و گروه خود باشیم و بدون در نظر گرفتن مشروعیت، فقط منافع را دنبال کنیم . ما مسلمانیم و رفتار و فعالیتهای ما بر اساس مسلمانی و در این چهارچوب تعریف می شود.

محمدجعفر محمدزاده